update 18-12-2008
Gisterenmorgen organiseerde ik samen met collega Peter een lunchreferaat op één van mijn werkplekken. Na een presentatie van Peter over catalogus 2.0 met fraaie voorbeelden en als besluit natuurlijk My Discoveries, was ik aan de beurt.
De catalogus is van ons...
Ik begon met de opmerking dat het eigenlijk belachelijk is om publiek trefwoorden toe te laten toevoegen aan je catalogus. Tenslotte zitten de specialisten op dit gebied in de bibliotheek, zij hebben kennis van zaken, zij weten wat de klant zoekt.
Van de meer dan 30 aanwezige collega's kwam er applaus van maar een enkeling, terwijl de rest van de aanwezigen mij gelukkig verbaasd aankeek. Hopelijk is na mijn verhaal de enkele collega ook van mening veranderd en anders wil ik het graag nog een keer uitleggen....
Na mijn opmerking vervolgens de uitleg: Is dat wel zo? Weten bibliotheekmedewerkers wel wat de klant zoekt? Zijn onze systemen zo goed dat de klant vindt wat hij of zij zoekt? Weet de klant het toch niet vaak beter? Kunnen wij niet veel leren van de klant?
Daarna de voorbeelden zoals hieronder beschreven, gelardeerd met afbeeldingen van Librarything en andere voorbeelden (volgen misschien nog).
Thesaurus en statistiek.
Jaren geleden begon de GGD met een sociale kaart. Een databank op internet met adressen, werkzaamheden en producten van organisaties op het gebied van
gezondheid en welzijn.
In de databank werd de thesaurus van het NIZW gebruikt, een prachtig boek met trefwoorden plus verwijzingen naar synoniemen enz.
De statistiek aan de achterkant liet zien op welke termen het publiek zocht en wat het aantal hits was. In een derde van de gevallen waren er 0 hits.
Publiek zocht op enkelvoud, de termen van het NIZW waren zoals het formeel hoort in bibliotheekland, in het meervoud.
Artsen en verpleegkundigen gebruikten hun eigen jargon, dat zat er niet in, de databank was immers voor het algemeen publiek.
Professionals vormden wel de helft van de doelgroep.
Publiek had bijnamen voor instanties en producten, ook die waren niet te vinden.
Mensen maakten vaak dezelfde typefouten, die zaten er natuurlijk niet in.
Toen werd er een veld bedacht met 'vrije trefwoorden'. Het woord tag was nog onbekend in dit verband.
De hits die 0 hadden gescoord in het laatste half jaar werden in het nieuwe veld opgenomen bij de records waar ze bij hoorden.
Er waren tientallen organisaties met inlogrechten om hun eigen gegevens bij te houden, ook zij ontdekten snel het voordeel van het nieuwe veld. Al lang waren er klachten dat ze hun termen niet konden vinden in de index van de verplichte termen.
Binnen twee weken was het percentage treffers van 62 gestegen naar 85. Tevens bleven de bezoekers langer op de site en bekeken meer pagina's.
Bedrijfsbibliotheken
Binnen bedrijfsbibliotheken is het al jaren gebruikelijk dat de klant - vakreferenten - zelf termen toevoegt aan te archiveren documenten. Ook daar weet publiek het blijkbaar vaak 'beter'. De documentalist daar leert van de gebruikers en kan hen beter attenderen als deze het jargon beheerst.
Web 2.0 / Catalogus nog niet zo 2.0?
In Web 2.0 tijd zijn aardig wat gebruikers gewend aan het zelf taggen. Ze plaatsen tags bij hun foto's, filmpjes, presentaties, blogposts, links, nieuwsberichten en boeken.... Zelf bedachte tags, maar ook de tags van de groep waar zij zich virtueel bij aansluiten. Om erbij te horen gebruik je dezelfde termen. Vaak nieuwe termen, vaak zeer specifieke termen. Lijstjes van anderen moedigen standaardisatie aan. De tags van Flickr, Delicious enz. nemen ze op in hun blog, Netvibes enz. Mensen raken gewend aan hun eigen terminologie en willen dat graag ook gebruiken in de bibliotheekcatalogus.
Nadelen ...zijn er wel, maar die wegen mijns inziens niet op tegen de voordelen.
- Nieuwe termen zijn niet altijd blijvende termen, op zich maakt het niet uit, ze verdwijnen vanzelf als er weer nieuwe verschijnen. En in een traditionele catalogus worden nieuwe termen vaak pas na maanden opgenomen, als er tijd is voor landelijk overleg, als professionals (die deze documenten zelf lang niet altijd lezen en begrijpen) het erover eens zijn. In de tussentijd zijn er documenten in de catalogus opgenomen zonder de 'nieuwe' termen.
In veel catalogi worden nieuwe termen nu gevonden op basis van doorzoekbare titelwoorden, je bent als bibliotheekgebruiker dan afhankelijk van het feit of de titels van boeken de lading dekken maar niet van een trefwoord, op zijn zachtst gezegd natuurlijk vreemd. - Er is geen standaardisatie bij publiekstags, de problemen van synoniemen worden niet opgelost door verwijzingen. Men vindt dus niet alles over een thema. Maar wil men wel alles?
Wil men niet datgene wat anderen in de groep ook lezen, bekijken, taggen? Of wil men dat wat iemand met dezelfde interesse ook leest?
En dan nog, zodra men in de kast een boek heeft gevonden, vindt men meer omdat deze nu eenmaal opgesteld zijn in een systematische volgorde. - Niet ieder begrijpt het systeem van taggen, soms moeten meerdere woorden om ze bij elkaar te houden tussen komma's, soms tussen aanhalingstekens. Mensen lezen de instructie vaak niet. Daardoor komen er tags als de, het, en of 's. Op zich maakt dat niets uit, niemand zoekt daarop en als je dat wilt kun je als bibliotheek deze termen simpel verwijderen. Of je dit moet willen vraag ik mij af. De gebruiker zal dit niet altijd waarderen, het zijn 'hun' termen in jouw, pardon hun catalogus.
Overigens begrijpen veel klanten ook niet hoe onze catalogus werkt, dat je moet zoeken op termen in het meervoud, moet je klanten eerst leren, eigenlijk is dat te gek voor woord / woorden. Zo is het toch meer onze (bibliotheekmedewerkers) dan hun (klanten) catalogus?
Wat doen klanten verder met boeken op internet?
- Recensies schrijven is een populaire bezigheid. Lezers doen het graag bij Amazon, Librarything en noem maar op. Vooral omdat dat grote communities zijn die betere promotie maken dan een willekeurige bibliotheek of zelfs als alle bibliotheken samen.
Bezoekers doen het voor de community die bij een site is betrokken, zien wat anderen ook lezen, wat anderen ervan vinden. Virtuele vrienden maken.
Scoren omdat je, als je veel recensies hebt geschreven, je bovenaan een lijstje komt te staan. Trots is men daarop. Soms met een beloning maar meestal is de beloning de eer, daar doet men het voor. - Virtuele boekenplankjes, leeslijstjes maken is ook populair.
www.librarything.nl - de grootste met de grootste community, met barcodelezer, maar betalen, al is het weinig, blijft een drempel. Zelf zou ik de keus geven tussen een gratis service met reclame (Amazon is voor bijna de helft eigenaar dus dan gaat het ook nog over boeken) of een betaalde service zonder reclame.
http://www.dizzie.nl Nederlandstalig en favoriet bij 23dingen en GO-cursisten. Als test ook gebruikt op een school met kinderen van een jaar of 9, die het prachtig vonden.
http://www.shelfari.com
http://www.gurulib.com - ook films, software enz.
http://www.booktagger.com
http://www.bookmeter.com - Zelf boeken publiceren
Veel mensen schrijven en publiceren dat nu online. Samen schrijven wordt ook steeds meer gedaan. Elkaar beoordelen, aanvullen en soms boeken verkopen is een leuke hobby voor meer mensen dan je denkt.
http://www.lulu.nl
http://www.blurb.com
Resumerend:
Er zijn fraaie voorbeelden van catalogi die al zijn doorontwikkeld. Afbeeldingen erbij, recensies, tags, activiteiten en statistieken als in Muziekweb... mensen die dit beluisteren, kozen ook...
Tot nu toe worden er in presentaties vooral buitenlandse voorbeelden gebruikt, vooral Amerikaans, Brits, wat uit België, wat Duits. In Nederland is nog veel te verbeteren, maar het begin is er zeker o.a. met My Discoveries, dan moet je echter over de Aquabrowser beschikken.
Via een gevonden titel doorklikken naar recensies in de NRC thuis lukt al in de betaversie van My Discoveries, dat is mooi. Neem maar eens een kijkje in de catalogus van de OBA of andere steden waar dit al is gerealiseerd.
Maak eens een lijstje, laat je kind of kleinkind een lijstje maken. (wil-ik-voor-mijn-verjaardag-lijstje / heb-ik-gelezen-lijstje / is-altijd-uitgeleend-lijstje / moet-oma-voorlezen-lijstje)
Verder is er nog een lange weg te gaan om zaken te integreren en applicaties als Librarything te embedden.
- Bij een titel in een persoonlijk lijstje van My Discoveries wil ik eigenlijk door kunnen klikken naar Mijn Bibliotheek om een boek te kunnen reserveren.
- Via een zoekactie in de catalogus zou het mooi zijn door te kunnen klikken naar recensies bij Librarything, Dizzie.
- Recensies geplaatst op de bibliotheeksite zouden eigenlijk meteen ook in Librarything moeten staan en vice versa.
- Als je twee letters intypt bij een zoekactie wil je eigenlijk dat het systeem de termen aanvult.
- Als je een woord fout typt zou het Google systeem van 'bedoelt u misschien dit' prachtig zijn.
- Als je iets zoekt... heeft u drie jaar geleden gelezen...
- Als je inlogt in de catalogus: de mededeling: er is een nieuwe druk van het boek dat u vorig jaar 12 keer heeft verlengd en nog steeds niet heeft teruggebracht...
En zo zijn er nog wel een stuk of twintig wensen te bedenken. Ontwikkelaars, actie!
Rita Niland
as always op persoonlijke titel in privétijd
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten